Ai ishte një emigrant shqiptar, si shumë emigrantë të tjerë që punonin asokohe në Greqi. Dy vjet me radhë pati bredhur sa në një vend në tjetrin, nëpër rrethinat e Janinës e të Selanikut. Kishte punuar një verë edhe në Mitilin, në një lokal të madh në breg të detit, midis dhjetëra gjuhëve të panjohura që kishin sjellë me vete pushuesit e shumtë që vinin nga e gjithë Evropa. E kishte provuar edhe frikën e “Fshesës”, edhe burokracinë zyrtare, aq moskokëqarëse për problemet e emigrantëve, por megjithatë, i detyruar nga kushtet e rënda ekonomike, qe shtërnguar të duronte, duke shpresuar “për ditë më të mira”, siç i jepnin gajret njëri – tjetrit emigrantët shqiptarë.
Atë paradite me shi të dymbëdhjetë shtatorit, ndërsa kthehej me Mercedesin e tij nga Larisa në Janinë, ku ishte punësuar dhe ku banonte çprej dy muajsh, ndjehej veçanërisht i vetmuar. Brenda në makinë me të ndodheshin edhe dy fëmijët e pronarit të sipërmarrjes ku qe punësuar; djali nëntëvjeçar dhe vajza e tij e vetme, vetëm gjashtë vjeçe, të cilët me porosi të babait të tyre kishte shkuar t’i merrte në Larisa, ku kishin qëndruar prej dhjetë ditësh te halla e tyre.
Përjashta frynte një erë e mbarsur me shi dhe drurët anash rrugës përkuleshin fort nga një forcë e verbër, e padukshme. Makinat shkisnin përmbi asfaltin e zi duke stërpikur njëra – tjetrën me ujin e turbullt, ndërsa shiu sa vinte e dendësohej. Mbi kodrat nga jugperëndimi vetëtimat gjarpëronin në një qiell sterrë të zi.
Instinktivisht emigranti pa në pasqyrë fëmijët që ishin ulur në sendilen mbrapa. Ata rrinin të menduar dhe sodisnin motin e zymtë që kanosej përjashta. Ishin të bukur e paqësorë, mu si dy lule. “Dy fëmijë të bukur e të shëndetshëm; motër e vëlla”, – mendoi emigranti dhe padashur kafshoi buzën. Pikërisht në ato çaste e rrëmbeu malli prindëror për fëmijët e tij, diku larg atje në Shqipërinë veriore dhe një lëmsh iu mblodh në grykë. Kishte dy vjet që s’i kishte parë.
Edhe ai kishte dy fëmijë; Adelën shtatë vjeçe dhe Jetonin tre vjeç, të cilët, – ai e dinte se emrin e tij e përmendnin shpesh nëpër shtëpi. Sidomos Adela që e mbante mend mirë babushin e saj, sesi e ngriti hopa ai në krahë, në atë mëngjes prilli pak përpara se të futej në makinë për t’u nisur. Vajza atëherë kishte qenë pesë vjeçe, tani ishte shtatë. Kishte mbaruar edhe klasën e parë dhe këtë shtator hidhej në të dytën, por babushi ende s’ishte kthyer. Emigrantit iu lëngëzuan sytë. Përjashta era sa vinte e bëhej më e fortë, shiu derdhej litar dhe makinat parakalonin me drita të ndezura nëpër atë vorbull uji dhe ere. Pemët luhateshin si fantazma dhe gati sa s’shkuleshin prej gazepit.
Gjatë gjithë rrugës emigrantin e torturoi malli për fëmijët, për shtëpinë e për të njohurit, të cilët i solli nëpër mend pothuaj të gjithë. Shiu vazhdonte të binte si më parë dhe fëmijët sodisnin të heshtur ndëshkimin mizor të natyrës.
Kur mbërritën në Janinë, po afronte ora e drekës. Shiu pushoi aty për aty dhe koha u hap për dhjetë minuta e nëpër re depërtuan dy – tri rreze dielli. Emigranti e parkoi Mercedesin e tij të vjetër në oborrin hijerëndë të vilës. Kalamajt hapën dyert rrëmbimthi dhe sakaq fluturuan drejt gjyshes së tyre, e cila me të parë makinën e njohur që i afrohej shtëpisë, doli t’i priste në shkallë. Ndërkohë, shoferi e mbylli makinën pa e pasur mendjen dhe u ngjit në kuzhinë. Hyri brenda i heshtur e me çehre të vrarë, mandej u lëshua mbi një kolltuk duke zënë me të dyja duart kokën që i dhimbte. Fëmijët hynin e dilnin nëpër dhoma me lodra nëpër duar dhe s’lodheshin duke inspektuar vendet e njohura, ku s’kishin qenë prej dhjetë ditësh. Emigranti e kuptonte se ata me ato veprime prej të vegjëlish po kremtonin me plot të drejtë kthimin e tyre në vendlindje. Lirinë e plotë që ua dhuronte me bollëk shtëpia e tyre, ata e ndjenin në mënyrë instinktive.
Në atë orë plaka nuk i kishte njerëzit në shtëpi, ndaj u ngrit vetë që t’i sillte udhëtarit ndonjë gjë për të ngrënë. Duke u çapitur ngadalë, si patë, me vithet e shëndosha prej plake, ajo lëvizte nëpër shtëpi tërë përtesë. Ndezi sobën me gaz dhe vuri në flakë një tigan me vaj, mandej u ul mbi një karrige rrotulluese, me kurriz prej tij dhe po copëtonte ca makarona spageti. Në fillim, për mirësjellje, e pyeti se si i kaloi udhëtimi, pastaj u qa për motin e lig dhe për kryqet që i dhimbnin sa herë prishej koha.
Emigranti rrinte me fytyrë nga dritarja, sytë i mbante mbyllur dhe rrekej mëkot ta qetësonte trazimin e shpirtit të tij të përmalluar. Ai heshtte i tretur në një atmosferë tjetër, me diell, ujë e pemë të lulëzuara, ku i fanepsej e shoqja, një grua e re, bashkë me dy fëmijët e vegjël që rrinin disi të pikëlluar. Emigranti pa nga dritarja me grilën të ngritur një tufë me re të bardha që shtegtonte nëpër qiellin e kaltër. “Janë lajmëtaret e vjeshtës”, – mendoi ai dhe i përcolli gjatë me sy në rrugëtimin e tyre.
Kurse plaka, e cila s’dinte gjë se emigranti në ato çaste po digjej nga ndjenja të zjarrta për vendlindjen e tij, e pyeti në një moment, nëse në atje në vendin e tij kishin makarona.
Emigranti në fillim u trondit nga ajo pyetje, por shpejt e kuptoi se përveç një kërshërie naive, s’kishte asgjë tjetër në atë mes.
– Jo, – tha, prerë.
Plaka u mendua një hop, pastaj u interesua të dinte nëse atje e njihnin orizin dhe emigranti përsëri mohoi me nervozizëm.
– Po sheqer, ka atje tek ju? – pyeti përsëri ajo, gjithnjë me kurrizin të kthyer prej tij, e duke përzier me një lugë druri makaronat që fërgoheshin në tigan.
– As sheqer s’ka, – iu përgjigj emigranti, i cili ndërkohë filloi të argëtohej ngapak me kërshërinë e saj si prej fëmije.
– E me çfarë ushqeheni ju shqiptarët? – pyeste ajo.
– Në Shqipëri ka fusha e pyje, – ia ktheu emigranti, – dhe ne zakonisht dalim e hamë bar e gjethe. Tjetër ushqim s’njohim.
Plaka u rrotullua prej tij dhe ia nguli sytë me një buzëqeshje të padjallëzi, që përtej syzeve të saj me xham të trashë. Emigranti s’deshi të sillej harbut ndaj kësaj krijese të moshuar, ndaj aty për aty iu përgjigj buzëqeshjes së saj pa hatërmbetje. Ndërkohë në dhomë u dha i shoqi i saj, një plak rreth të shtatëdhjetave, por goxha i mbajtur, i cili po kthehej nga qyteti, ku kishte dalë që në orën shtatë të mëngjesit. Burri përshëndeti dhe, ende pa u ulur mirë, plaka nisi t’i tregonte gjithë humor për bisedën që ishte zhvilluar pak më parë mes asaj dhe emigrantit. Ajo qeshte me gjithë zemër dhe tregonte sesi e kishte pyetur ajo dhe sesi ia kishte kthyer emigranti, ndërsa plaku s’vuri buzë në gaz për asnjë çast. Në fillim ai u ngrys, pastaj nisi dhe e qortoi të shoqen se me mendjelehtësinë e saj ajo e kishte fyer shqiptarin, palé, tani s’i vinte një çikë zor po rrinte e qeshte.
– Po ty, s’të kujtohej të paktën tetëdhjet-e-njëshi, kur vetë unë kam ardhur nga Saranda me një maune përplot me makarona? Paske harruar, moj tutukune?
Duke dyshuar njëmend se mos shqiptarit i kishte ngelur qejfi nga pyetjet naive të plakës, ai u kthye e i tregoi emigrantit për tregtinë ndërshtetërore që zhvillohej asohere midis dy vendeve, por emigranti e dëgjonte a s’e dëgjonte teksa rrinte gjtihnjë në heshtje dhe vështronte përtej dritares retë pambarim që nxitonin drejt lindjes. “Po vjen vjeshta”, – tha shqiptari vetmevete duke pëshpëritur për hesap të vet, në gjuhën e tij.
Plaku psherëtiu. Ai i hodhi dorën në sup dhe heshti i pikëlluar, pa ditur ç’ti thoshte, pa ditur si ta zbuste atë vrull emocionesh të atij shpirti të travajuar që donte të udhëtonte diku larg, i zilepsur nga figurinat qiellore që dukeshin e zhdukeshin pareshtur në kornizën prej duralumini, krejt rastësisht, në udhën e tyre pakthim.
Botuar ne gazeten Albania, janar 2004
Leave a Reply