Era fishkëllente nëpër gjethet e zverdhura të pemëve. Retë, si të ndërkryera nga djalli, notonin në qiell njëra pas tjetrës. Hëna u zu. Një errësirë e kobshme mbuloi dheun. Një hije e zezë herë dukej, herë zhdukej. Herë afrohej dhe herë largohej.
Pranë tij, mbi majën e një shkëmbi tërë thepa, rrinte këmbëkryq një plak, shëndetlig dhe i pa rruar. Plaku herë pas here fërkonte me dorën e majtë mjekrën. Flokët e thinjura i binin mbi ballin e pjerrët dhe majën e hundës tërë zhubra. Fytyra, qafa e hollë sa mend këputej, duart e liga kockë e lëkurë mbuloheshin nga ca rrudha të imëta. Kur fliste, sytë i gjallëroheshin dhe i xixëllonin si dy gaca.
– I sheh ato shkëndija? – pyeti plaku.
– Çfarë?
– Ato drita të kaltra që herë ndizen dhe herë
shuhen.
– Nuk i dalloj.
– Vështro rrëzë malit përballë.
– Cilit mal?
– Këtij këtu, – tha plaku dhe shtriu dorën.
Gishtërinjtë e saj dukeshin si një rrënjë dëllinje. – Sheh gjë?
– Një hije.
– Çfarë hije? Ka hije e hije. Gjithçka lëshon hije
mbi dhe: edhe mali, edhe pema, edhe i vdekuri. – Më duket si hija e një njeriu.
– Ashtu është. Tamam. Është hija e një njeriu. Hija
e tij lëviz, ecën shpejt dhe kur nxiton, nuk ecën, por rrëshqet si era mbi faqen e malit.
Plaku fërkoi mjekrën dhe pyeti: – Ia dallon fytyrën?
– Jo.
– Qenke i verbër. Shikoje si rrëshqet mbi hamallen
e ahut. Ja ku doli në një lëndinë, ku gurgullon një krua me ujë të kristaltë.
– Shoh vërtet diçka të zezë. Një hije të turbullt, të mjegulluar, gjëra jo shumë të qarta.
– Harrova se ti ndodhesh mes dy botëve, mes të gjallëve dhe të vdekurve, prandaj nuk i dallon qartë gjërat.
– Ç\’është kjo hije?
– Hije njeriu, ç\’të jetë ~etër.
– Herë – herë shoh apo më bëjnë sytë që hija
lëshon ca shkëndija të kaltra, që ndizen dhe shuhen në çast?
– Drejt, – murmuriti plaku.
– E kujt është kjo hije?
– E Redonit, e kujt ~etër. Ke dëgjuar për të?
– Jo.
Plaku fërkoi sytë dhe buzëqeshi me dashamirësi. – Ka shumë kohë që është bërë hije?
Nuk e di, mbase që kur s\’mbahet m- Vuan?
– E si nuk vuan i mjeri! Dielli i ka tharë trupin.
Shiu i ka tretur gjakun. Acari i ngrin kockat. Era e tund sa andej-këtej e herë-herë e përplas pa pikë mëshire mbi shkrepa të thepisura, siç përplas pendët e korbit. I pe shkëndijat e kaltra si u ndezën dhe u shuan sa hap e mbyll sytë?
– Po. I pashë.
– Kur zemra e tij digjet nga hidhërimi dhe
tmerri, sytë e tij lëshojnë shkëndija të kaltra. Dhe, kur shpirti i tij qetësohet për një çast, shkëndija t shuhen.
Nata u bë edhe më e errët. Nga bari, shkurret dhe vrimat e dheut dëgjoheshin ca tinguj të çuditshëm. Herë-herë ato ngjasonin me fëshfërima gjethesh dhe me teshtitje minjsh. Befas, në qiellin pus të zi, u shfaq disku i hënës, i kuq si gjaku. Hëna lëshoi mbi dhe një dritë argjendi të zbehtë. Konturet e malit përballë u shfaqën qartë. Mbi horizont lëvizte hija e Redonit.
– Vuan Redoni?
– E si nuk vuan i mjeri! – u gjegj me zë të shuar
plaku.
– Përse vuan?
– Si gjithë djemtë e dheut, edhe ai ra në dashuri.
– Me kë? Me një të vdekur?
– Jo, as me një të vdekur dhe as me një beqareshë.
– Po me kë?
– Me një grua të martuar.
– Oh, fatkeqi! – rënkoi ai.
– Gruaja ishte e një të pasuri. E një njeriu të fuqishëm.
– Redoni, a ishte i pasur?
– S\’ishte i pasur, se jetonte me mundin e vet, por
i pashëm. Dukja e tij të merrte mendtë. Ishte punëtor, i zgjuar dhe shumë i ndershëm.
– Po gruaja, si ishte?
– Edhe ajo zanë duhet të ketë qenë. Po, po, zanë
mali, që s\’ke çfarë i shton e çfarë i heq. E ndershme, besnike, guximtare sa nuk thuhet. Ata ishin njerëz, sot raca jonë po degjeneron.
– Pastaj? – e ngacmoi ai plakun.
– Donin të martoheshin. Po si të martoheshin?
Teuta, se kështu e thërrisnin gruan, ndodhej në kthetrat e një të forti. Kthetrat e të pasurit janë më të forta se kthetrat e shqiponjës.
Plaku heshti.
– Çfarë ndodhi?
– Ata vendosën të martoheshin. Gruaja do pinte
një ilaç, një ilaç çudibërës që do ta vinte në letargji. Këtë ia gjeti Redoni.
– Pastaj?
– Gruan do ta varrosnin. Do ta varrosnin për të
vdekur. Do të kalonte katër-pesë orë në varre. Këtë ajo e pranoi, se dashuria e saj ndaj djalit ishte më e fortë se vdekja. Ishte dashuri dhe jo kurvëri. Pas varrimit, kuptohet kur errësira do të mbulonte dheun, Redoni, do të rendte pranë varrit, ta hapte atë dhe të zhdukej me të dashurën e tij. Mos harro, se duheshin vetëm katër-pesë orë dhe jo më shumë, pas kësaj kohe, gruaja rrezikonte të mos zgjohej. Dhe kjo do të ishte fatale. Redoni duhet ta zgjonte vetë Teu tën, duke e goditur në fytyrë me dy – tre shuplaka. Pastaj të mbulonte varrin me dhe, dhe ta linte ashtu siç e gjeti. Të dy do zhdukeshin në dhe të huaj …
– Rrugë e vështirë.
– E vështirë sa nuk thuhej, po s\’kishin shteg tjetërnga të kalonin. Gjithçka shkon deri diku sipas parashikimi t.
– Përse deri diku?
– Redoni u zbulua se kishte gisht në vdekjen e
Teutës. Në errësirë, në një pritë që ia bënë njerëzit e burrit të Teutës, ai u plagos, mori tri plagë. – Zëri i plakut u këput.
– Çfarë bëri djaloshi?
– Nuk u zmbraps. Ashtu i plagosur siç ishte,
mbërriti tek varri. Mbërriti gjysmë i gjallë e gjysmë i vdekur, mbërriti vonë pas mesnate. Zbuloi varrin me duar e thonj. Po ç\’të shihte?
– Çfarë?
Plaku heshti. Në qetësinë e thellë të natës dëgjohej nga larg diçka që ngjasonte me ulërimën e erës dhe herë – herë me vajtimin e një gruaje.
– Fol, çfarë?
Retë e zeza grisnin zhele t e tyre në majën e thepisur të malit përballë. Plaku murmuriti mes dhëmbëve.
– E dëgjon? Teuta po vajton.
– Çfarë ndodhi? Më trego?
– Mos më pyet. Kur e kujtoj, zëri më dridhet dhe
fjalët s\’mi nxjerr goja. Teuta ishte zgjuar para se të vinte Redoni. I kishte thirrur atij. Kishte piskatur, kishte ulëritur dhe kishte pritur me shpresë se ai do ta dëgjonte. Kishte mbajtur frymën dhe përgjuar se mos dëgjonte zhurmën e hapave të tij. Asgjë. Kishte thirrur. Asnjë përgjigje. Kishte përgjuar, por fatkeqësisht veshët e saj s\’kishin kapur asnjë zhurmë. Heshlje, heshtje e thellë, tamam heshtje varri. Gruaja kishte pritur më kot. Redoni gjendej larg. Dhe dalëngadalë, pa e ndier ajri i varrit ishte mbaruar.
– Vdiq?
– Redoni e gjeti atë në skutën e varrit të mbledhur
kruspull. Gjysmën e flokëve i kishte shkulur nga zori dhe hallaka tur mbi truallin e baHosur të varrit. Trupi i saj ishte i ngrohtë. I preku buzët, por ato po ftoheshin. I vuri dorën mbi zemër, por ajo nuk rrihte, lëvizjet e saj qenë shuar.
Një fshatar që në të errur i pati kaluar rruga pranë varrezave, të nesërmen hapi lajmin se kishte dëgjuar klithje, thirrje dhe qarje. Dhe zëri që thërriste i kishte ngjasuar me një zë gruaje. Redoni i thirri, por e vdekura, sigurisht, nuk iu përgjigj. E kuptoi se çfarë kishte ngjarë. Në çast veshët e tij u shurdhuan. Dhe dy kokordhokët e syve plasën nga hidhërimi. Përqafoi kufomën dhe vdiq së bashku me të. Kështu e gjetën mëngjesin e ditës së nesërme. Heshti dhe fërkoi ballin. Hija e tij lëviz sa andej-këtej. Ai është i shurdhër dhe nuk dëgjon fjalët e njerëzve. Është i verbuar dhe nuk sheh punët e tyre. Madje nuk sheh as hijen e Teutës, që gjithë jetën e ndjek pas. Ai i thërret, ajo i përgjigjet, por më kot, ai përsëri i thërret, sepse nuk e dëgjon. Dhe kështu endet, pa pushim. Shkon e vjen, vjen e shkon. Për të s\’ka as jetë dhe as vdekje.
Nata u bë akoma më e errët, akoma më e frikshme.
Gropat e malit dukeshin si goja e të paudhit. Kaçubet si hije të vdekurish. Ato po lëviznin, po vinin drejt tij. Ai u drodh. Fryma iu zu. Klithi me sa fuqi që kishte. U zgjua. Në skutë të qelisë një mi i vockël po brente diçka. Kishte frikë të flinte, por as zgjuar s\’ donte të rrinte. Një rreze drite depërtoi për një çast përmes dritares së qelisë. Dhe në një skutë të murit sytë i zunë një çerdhe merimangash të mbushur plot krahë mizash dhe fluturash.
– Ju lutem, më jepni ndonjë material për t\’ju mbrojtur.
– Nuk jam vrasës. Dhe as në mendje s\’më ka shkuar të vras ndonjë njeri.
– Epo këto nuk mjaftojnë. Në gjyq duhet të paraqesim fakte. Policia të kapi me presh në dorë. Unë jam i ndershëm, s\’ dua të turpëroj veten. Më duhen të gjitha faktet, t\’i shqyrtoj një nga një, pastaj të vendos.
– Çfarë të të jap?
– Gjithçka për vrasjen që keni bërë, imtësitë më
të vogla, edhe ato që ty të duken pa vlerë, – dhe iu drodh paksa nofulla e poshtme. – Nuk kam vrarë njeri. A nuk është ky fakt?
– Djalosh, jeni në cep të greminës! Më besoni mua,
– dhe njomi buzët me pështymë.
– Unë nuk jam as vrasës e as rrugaç – ia ktheu
avokatit me nervozizëm.
– Përse ishit të çakërdisur kur erdhi policia?
– Më erdhi keq për plakun.
– Me mua nuk po flet hapur. Trego të vërtetën.
Plakun ju deshët ta vidhnit. Ti vidhnit paratë.
– Kurrsesi. S\’kam vjedhur kurrë asgjë prej gjëje.
– Përse merr zjarr? Unë duhet ta njoh çështjen
me detaje, pastaj të bëj punën time. S\’ka njeri që t\’u besojë fjalëve të tua. Mendon se ti do më mashtrosh kaq lehtë, mua, gjyqtarët dhe njerëzit e drejtësisë? Ti nuk ke argumente serioze.
– Të pranoj se e kam vrarë?!
– Po, atë të bësh.
– Të them se kam vrarë plakun; këtë do hetuesi,
këtë do edhe ti. Kam vrarë një njeri kot së koti se kështu me shkrimin në kokë. Të pranoj fajin e një tjetri, vetëm se ju nuk jeni në gjendje të gjeni fajtorin.
– Plakun e vratë që t\’i grabisnit paratë.
– Nuk është e vërtetë. Atë e ka vrarë një tjetër.
– Prano se e ke vrarë, mbase shpëton kokën.
Kuptohet se për mua si avokat kjo është tepër e vështirë. Kam lexuar një artikull gazete, ku ju akuzoheni për një sërë krimesh. Gjëja më e madhe, që mund të bëj, është të të shpëtoj kokën. Burgun e ke hallall si qumështin e nënës.
– Jam i pafajshëm.
– Aj, e shoh, me ty s\’bëhet punë. Nga pleshti
s\’nxirret dhjamë. Dhe pa dhjamë nuk lëviz rrota e qerres. S\’kam si të shkoj në gjyq; e ndiej veten ngushtë. Para s\’paguan. Edhe në mulli bluhet me para. Do të tërhiqem. Mbetsh me shëndet, – dhe nofullat iu drodhën.
U ngrit dhe vështroi të burgosurin me sy të picërruar, ku një ndjenjë neverie i dukej açik.
Leave a Reply