Puka, faqja e zones se Pukes

Puka, kjo treve shume e hershme e gjeografise dhe historise se Shqiperise, vazhdimisht ka patur dhe ka figura te ndritura. Nje nga ata qe ka shkelqyer me jeten dhe vepren e tij ne te mire te shoqerise e ne vecanti te banoreve te rrethit te Pukes eshte e disidenti Ismail Xhemali, te cilin vete partia qe e lartesoi per se fundi e perpiu se gjalli.

Ka dit, qysh i vogel, kishe ndi se në Pukë gjindet nji Poetë, qi qet bejta e kangë trimnish per bukuri. Mbasi më ndolli rasa me kerkue Shtatë Bajrakët, të mërrijtmen në Bicaj, pëveta, a bahej lerg shpija e Prendush Gegës, e a ishte punë e mundun m\’u perpjekë nji herë me te. Më gjegjne: Ka me ardhë vetë tek t marrë vesht se keni mërri në Bicaj.

Prej shumë vitesh Mirdita më ka tërhequr me të veçantat e saj, për historinë dhe etnokulturën e saj. 48 vjet më parë, 1953, u emrova mësues në Kaftallë të Kërthpulës, në ish- bajrakun e Dibrrit.

Theodor Anton Ippen (1861-1935). konsull i përgjithshëm i monarkisë austro-hungareze në Shkodër në vitet 1897-1904, autor i një radhe studimesh e librash për historinë.

Në vitin 1898 u ra në gjurmë të një varreze të madhe, pranë Kalasë së Dalmaces, në fshatin Koman të Pukës. Në vazhdim u zbulua një numër i madh varrezash të ngjashme, rreth 30, të përhapura kryesisht në Shqipërinë e Veriut e në atë të Mesme.

Koha e gjatë e jetës në ShBA, më ka krijuar mundësi që të lexoj shumë libra biografike (jetëshkrimore) të autorëve amerikanë dhe të huaj mbi historinë, kujtime dhe refleksione të individëve në Luftë apo Misione të ndryshme në interes të Amerikës në periudha të caktuara. E veçanta e tyre është, se librat në tërësi janë dhënë më afër realitetit, pa censurë apo redakturë ideologjike, në mënyrë që lexuesi amerikan të krijojë një ide më të plotë për subjektin e trajtuar nga individi apo grup autorësh.

Mangësitë e burimeve të shkruara nga Mesjeta e herëshme shqiptare ndikuan që t’u jepej përparësi kërkimeve arkeologjike shqiptare si një nga mundësitë parësore për të ndriçuar këtë periudhë të hershme.

Puka, si njësi administrative-territoriale si sot nuk njihet shumë herët. Më parë është e përcaktuar si krahinë, e përbërë nga shtatë bajrakë, si bashkësi e qëndrueshme etnografike, kulturore e historike.

Nga studiuesit, vazhdimisht është shtruar pyetja; vallë a do kemi të ruajtur ndonjë kopje tjetër të "Mesharit". Kjo edhe për arsyen, se kopja, që njohim (jo e plotë), është zbuluar në vitin 1740, nga gjakovari Nikoll Kazazi, pas një harrese është rizbuluar e sot ruhet si kopje unike në Bibliotekën e Vatikanit.

Familja Jakaj është një nga ato familje patrirkale që në kohën tonë janë shumë të rralla. Para disa vjetësh ajo përbahej prej gadi 200 vetash. Kishte shtëpi, tokë, e gja të gjallë në Gojan, në Gomsiqe, në Qafë të Malit, në Doç dhe në vende të tjera, por të gjitha ishin të përbashkëta.